Du dengên heman rastiyê…
Kelagerma havîna 1937an, rojên ‘tertele’yê li Dêrsimê… Şêniyên gundê Milûyê birçî û tazî, qefle bi qefle, bêhay ber bi mirinê ve dimeşin. Leşker di ber wan re, destbitiving dimeşin. Mezin, biçûk, mêr, jin… Di nav wan zarokan de Siloyê mindal jî heye. Di dest de kemana wî, pê girtiye û bernade. Serleşkerek xwe bi xwe dibêje “wê bi kemana xwe kêfa leşkeran xweş bike” û emir dide ku Silo ji wê qefleyê
derêxin. Siloyê ku gaveke din dê ‘di dersa dewletê de’ bihata kuştin… Ew Silo Qiz
ji sedsalî bêhtir jiya, heta 14ê Kanûna 2019an. Barê 100 salan li ser piştê… Ew
temenê ku ‘ji bo kêfxweşiya leşkeran’ ‘hat bexşandin’, ew qefleya mirinê jî tê da, heta bi heta kul û kederên Dêrsimê vegot û hey vegot. Bû pepûka kirmanc û loriya li ser agirê terteleyê. Pepûka Dêrsimê; bû şahidê rastiya ‘nixaftî’ bi zimanê dê û bavê xwe.
Firat Ceweriyê nivîskar ê ku ji heman rastiyê niziliye jî, tenê ji bo ku bi zimanê dê û bavê xwe binivîse berê xwe daye surgûniyê. Li cihaneke biyan, bi zimanê xwe, bi kurdiya xwe ya xweşik, hebûna xwe mikun kiriye. Di çil salên wêjevaniya xwe de tam çil berhem afirand. Wek çil stûnên edebiyata kurdî…
Silo Qiz û Firat Cewerî; yek ji hêla kevneşopiyê, yê din ji hêla dahatûyê ve digihin tarîxeke hevpar. Bi hêviya ku tarîxa me ya domdar bikeve rêyeke ronak…
Sersala we pîroz be…
Aynı gerçeğin iki sesi…
1937 yazının kavurucu sıcağında, Dersim’in ‘tertele’ günleri… Aç bilaç Mılu köylüleri kafile halinde, henüz haberdar olmadıkları bir ölüme yürüyorlar. Tüfekli askerlerin nezaret ettiği bu ölüm yürüyüşündeki çocuklar içinde küçük Sılo da
vardı. Elinde, sıkı sıkıya tuttuğu kemanıyla…
Komutan, “saz çalıp askerleri eğlendirir” diyerek Sılo’nun birazdan ‘devlet dersi’nden öldürülecek o kafileden çıkarılmasını emreder ve Sılo Qız tam da ölümün kıyısından dönüp 14 Aralık 2019’a kadar sürecek yüz yılı aşkın bir ömrü yüklenir.
“Askerleri eğlendirir” diye ‘bağışlanan’ bu ömür, o ölüm kafilesi de dahil, Dersim’in acı kaderini, derin kederini dillendirmekle geçti. Kırmancki söyleyen ağıt kuşupepugu oldu tertele yangınının. Dersim’in pepugu; görülmek istenmeyen bir gerçeğin tanıklığını yaptı ‘yok sayılan’ anadiliyle…
Benzer bir gerçekliğin içinden çıkan, sadece kendi anadiliyle yazma uğruna sürgün bir yaşama yürüyebilmiş bir yazardır Firat Cewerî. Bilmediği bir dünyaya, bildiği diliyle, güzel Kürtçesiyle tutunup kendini var edebilmiştir. Kırkıncı yılına giren edebiyat uğraşında tam kırk eser verdi. Kürt edebiyatına omuz vermiş
kırk sütun adeta…
Sılo Qız ve Firat Cewerî; biri gelenek, diğeri ise gelecek üzerinden ortak bir tarihin izleğinde bağlanmışlardır birbirlerine. Her yıl yeni bir sayfa eklenen
tarihimizin ışıklı bir geleceğe yol alması dileğiyle…
İyi yıllar…